تجهیزصنعت تامین و تجهیز صنایع
مشعل چیست
مشعل دستی صنعتی
مشعل دستگاهی است که با ترکیب مقدار معینی هوا و سوخت (به این عمل احتراق گفته می‌شود) در یک فضای ایمن انرژی سوخت را به انرژی گرمایی تبدیل می‌کند که در اثر این احتراق مقداری گاز نیز تولید شده که از راه دود کش خارج می‌شود.
این انرژی تولید شده توسط دو روش جابه‌جایی و تشعشع به محیط اطراف انتقال داده می‌شود.
مشعل‌ها بر اساس: پروفیل شعله تولید شده، نوع سوخت، طریقه اشتعال، ظرفیت کاری و … تقسیم‌بندی می‌شوند.
کار اصلی مشعل ایجاد گرمایش می‌باشد که با توجه به نیاز کار، مشعل مورد نظر را انتخاب می‌کنند.
یکی از بزرگترین استفاده‌های مشعل در صنعت گرمایش به عنوان موتور احتراق بویلرها می‌باشد.
در انواع دیگ‌ها مشعل‌هایی با ظرفیت کاری متفاوت استفاده می‌شود.
طرز کار مشعل بدین شکل می‌باشد که با پاشش سوخت (گاز، گازوییل، مازوت) از طریق ورودی و ایجاد جرقه حرارت مورد نیاز را به صورت شعله به داخل کوره هدایت می‌کند.
در مشعل و دیگ تعدادی کنترل‌کننده وجود دارد که میزان و زمان هر کدام از فرایندهای مشعل را کنترل می‌کنند.
برای مثال ترموستات دیگ و کنترل دود که گاهی به جای آن از سلول فتوالکتریک استفاده می‌شود به طور خودکار باعث کار کردن و از کار افتادن مشعل می‌شود.
مشعل صنعتی
مشعل دستی گازی
تعریف یک سیستم ایجاد آتش یا مشعل عبارتند از:
- قراردادن آتش در سطوح مفید پخش گرما
- وارد کردن و نگهداشتن جرقه
- مخلوط کردن سوخت و هوا
- تبخیر سوختهای مایع و جامد
- متناسب کردن میزان سوخت و هوا
- تامین سوخت و هوا با یک دبی و فشار مناسب برای تجهیزات با توجه به پنج موضوع قبلی و با ایمنی در هر سطح مورد نیاز در فرایند.
مشعل حرارتی
مشعل های گازسوز
این مشعل‌ها برای احتراق گاز طبیعی طراحی شده‌اند.
دبی سوخت گازی لازم در این مشعل‌ها، توسط شیر برقی کنترل شده و هوای لازم برای احتراق آنها، توسط یک دمنده که بر روی محور موتور نصب شده است، تأمین می‌شود.
دبی این هوا توسط دمپر هوایی که در ساختمان مشعل نصب شده است، کنترل می‌شود.
جریان گاز از یک فیلتر عبور کرده، با هوای احتراق مخلوط شده و آمادهٔ احتراق می‌شود.
اگر فشار هوای احتراق از حدی کمتر شده و یا دبی سوخت از مقدار مورد نظر بیشتر یا کمتر شود، این موضوع توسط سنسورهای فشارِ تعبیه‌شده در مشعل حس شده و مشعل به وسیلهٔ یک رلهٔ کنترلی، خاموش می‌شود.
در صورت مناسب بودن تمام شرایط ذکر شده، در نهایت مخلوط سوخت گازی و هوا، توسط جرقه (که به وسیلهٔ یک ترانس ولتاژ بالای نصب‌شده در ساختمان مشعل ایجاد می‌شود) و یا به وسیلهٔ شعلهٔ یک شمعک که در مسیر خروجی جریان قرار می‌گیرد، محترق می‌شود.
همچنین به منظور یکنواخت کردن و پایدار سازی شعله، از یک شعله‌پخش‌کن در جلوی نازل سوخت استفاده می‌شود.
به منظور کنترل فرایند احتراق، از یک سنسور به نام میلهٔ یونیزاسیون، در مسیر شعله استفاده می‌شود.
در صورت برقرار شدن شعله و وجود حرارت، یک جریان الکتریکی در آن برقرار شده و رلهٔ مشعل با دریافت این جریان به عملکرد خود ادامه می‌دهد.
اگر به هر علت، تغییری در وضعیت این جریان رخ دهد، مشعل توسط رله خاموش می‌شود.
مشعل گازی
مشعل‌های دوگانه‌سوز
مکانیزم عملکردی مشعل‌هایی که با سوخت مایع کار می‌کنند را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
سوخت مایع می‌بایست به صورت پودر تبدیل شود تا احتراق روی آن به خوبی انجام گیرد.
سوخت مایع پودر شده می‌بایست با هوا ترکیب شود. دمای ترکیب باید تا بالای دمای احتراق افزایش یابد.
یک ورودی پیوسته از سوخت و هوا باید تأمین شود.
محصولات احتراق باید از محفظهٔ احتراق خارج شوند.
مشعل‌ها انواع مختلفی دارند، اما در ساختمان تمامی آنها دو فصل مشترک وجود دارد:
- نیاز به اتمیزه کردن سوخت مایع دارند.
- نیاز به ترکیب سوخت با هوای احتراق دارند.
علت اتمیزه کردن سوخت مایع این است که بیشتر سوخت‌ها در حالت مایع به راحتی محترق نمی‌شوند.
به عنوان مثال اگر یک کبریت روشن را درون یک محفظهٔ حاوی نفت فرو کنیم، شعلهٔ آن به سرعت خاموش می‌شود.
لذا برای محترق کردن این قبیل سوخت‌ها، نیاز است تا آنها را از حالت مایع به حالت پودر (اتمیزه) تبدیل کنیم.
اتمیزه کردن سوخت، سطح تماس آن را با اکسیژن هوا بیشتر کرده و احتراق آن را آسان‌تر می‌کند.
به عنوان یک مثال، می‌توان توسط یک نازل، دبی ۱ گالن بر ساعت سوخت نفتی در فشار عملکردی ۷ بار را به بیش از ۵۰ میلیارد قطرهٔ روغن در ساعت تبدیل کرد.
سایز این قطره‌ها از ۰٫۰۰۰۲ تا ۰٫۰۱ اینچ متغیر است.
به وسیلهٔ این فرایند سطح تماس سیال در حدود ۳۸۰۰ برابر افزایش می‌یابد.
اگر اتمیزه شدن ناقص صورت گیرد، سایز قطرات خیلی بزرگ خواهد بود و این ذرات به صورت ناقص محترق شده و به صورت نیم سوز از شعله خارج می‌شوند.
این مسئله به صورت پرتاب شدن ذرات آتش در شعله دیده می‌شود و تنها باعث احتراق ناقص و پایین بودن راندمان نشده و باعث تشکیل رسوب در محفظهٔ احتراق نیز می‌شود.
به صورت کلی چهار گروه اصلی از مشعل‌های مایع سوز وجود دارند که هر کدام از آنها سوخت را به روش خاصی اتمیزه می‌کند:
- جت فشاری Pressure jet
- روتاری کاپ Rotary cup
- Air/stem-atomized
- Low pressure air atomizing
مشعل جت فشاری
در این مشعل، سوخت فشرده شده و از درون یک نازل عبور داده می‌شود. این نازل سوخت را پودر می‌کند، آن را با هوای احتراق مخلوط کرده و باعث احتراق می‌شود.
در سوختهای نفتی سنگین، فشاره اتمیزه کردن باید تا ۳۰ بار بالا رود و در سوختهای نفتی سبک، این فشار تا ۶ بار می‌رسد.
مزایای مشعل جت فشاری عبارتند از:
- اتمیزه کردن خوب سوخت
- نازل‌های به کار رفته در آنها نسبتاً ارزانتر است.
- تعمیر و نگهداری آنها به راحتی انجام می‌شود.
- قابل اطمینان هستند.
معایب مشعل‌های جت فشاری:
- یک افت کوچک در فشار اتمیزه کردن یا افزایش جزئی در ویسکوزتهٔ سوخت، باعث افزایش سایز قطرات شده و در نتیجه موجب کاهش راندمان احتراق می‌شود.
- به طور کلی برای مصارف بزرگ مناسب نیستند.
مشعل‌های Air/Steam-Atomized
در این نوع از مشعل، سوخت در فشار کمتری نسبت به مشعل‌های جت فشاری معمولی، به درون نازل تغذیه می‌شود (کمتر از ۶ بار).
بخار یا هوای فشرده نیز به درون نازل تغذیه می‌شود.
سوخت و هوا به خوبی درون نازل با یکدیگر مخلوط می‌شوند.
پس از آن ترکیب مذکور از نازل خارج شده، انبساط یافته و یک اسپری از سوخت اتمیزه شده را ایجاد می‌کند.
نمای نازل به کار رفته در این مشعل‌ها در شکل زیر نشان داده شده است.
مزایای مشعل‌های Air/Steam-Atomized :
- تا حدی تغییر در کیفیت سوخت را تحمل می‌کنند.
- نیازی به پمپ سوخت فشار بالا ندارند.
- ساده و پایا کار می‌کنند.
معایب مشعل‌های Air/Steam-Atomized :
- به هزینهٔ اولیهٔ بالایی نیاز دارند.
- ممکن است احتراق آنها دشوار باشد.
- برای مصارف بالا مناسب هستند.
- نباز به منبع تأمین بخار یا حجم وسیعی از هوای فشرده دارند.
- نازل‌های آنها گران است.
مشعل‌های Rotary Cup
در مشعل‌های روتاری کاپ سوخت در فشار کمی (۲٫۵ بار) وارد انتهای یک محفظهٔ در حال دوران شده و به سمت دیوارهٔ این محفظه پرتاب شده و به صورت یک فیلم بسیار نازک از سیال، از لبه‌های محفظه خارج می‌شود.
محفظهٔ دورانی این مشعل‌ها توسط بک موتور الکتریکی با سرعتی در حدود 5000RPM دوران می‌کند.
یک فن اصلی هوا، به صورت هم مرکز با محفظهٔ دورانی، دوران کرده و هوا را اطراف بخش خارجی محفظه می‌دمد.
این هوا با فیلم سیال برخورد کرده و آن را به قطرات کوچک تبدیل می‌کند.
مزایای مشعل‌های Rotary cup
- عملکردی پایدار دارند
- تغییر در ویسکوزیتهٔ سیال تأثیر آن چنانی بر روی آنها ندارد.
معایب مشعل‌های Rotary cup
- قیمت بالا
- نیاز به تنظیمات هر روزه دارند
- عملکرد پیچیده‌ای دارند.
مشعل‌های Low pressure atomizing
در این مشعل‌ها سوخت مایع در فشار بسیار کم (۰٫۵-۰٫۲ بار) وارد یک جریان هوای سرعت بالا می‌شود.
هوای پر سرعت، سوخت را به قطرات ریز تبدیل کرده و آشفتگی‌های موجود در هوا، سوخت و هوا را با هم ترکیب کرده و آن را بیشتر اتمیزه می‌کند.
منبع تأمین هوا، معمولاً یک دمندهٔ فشار بالا است.
مزایای مشعل‌های Low pressure atomizing
- بسیار پایدار بوده و می‌تواند حجم زیادی از سوخت را مشتعل کند.
- هزینهٔ اولیهٔ نسبتاً کمی نیاز دارند.
- از آنجا که به هوا یا بخار فشرده نیاز ندارند، هزینهٔ عملکردی کمی دارند.
معایب مشعل‌های Low pressure atomizing
- اتمیزه کردن را به بهترین نحو انجام نمی‌دهند.
- معمولاً برای کوره‌های خیلی داغ یا خیلی بزرگ مناسبند.
نام برخی قطعات، شرح و نقش قطعه در مشعل گازسوز
شیر قطع کننده دستی
شیر دستی در ابتدای خط گاز نصب می‌شود.
با بستن این شیر در ورودی، گاز در همه کنترل‌کننده و مشعل قطع شده و امکان جداسازی آنها را فراهم می‌کند.
شیر دستی روی خط گاز مشعل که توسط سازنده ارائه می‌شود عموماً وجود ندارد امـّا این شیرها برای راه‌اندازی و عملکرد عادی لازم است.
شیر دستی باید قابلیت کارکرد با فشار 5/1 برابر حداکثر فشار تغذیه را داشته باشد.
فیلتر
تجهیزات خط گاز مانند رگلاتور و شیرهای برقی در مقابل ناخالصی‌هایی مانند زنگ لوله و آشغال حساس هستند.
فیلتر‌های گاز جهت محافظت تجهیزات در مقابل نفوذ ذرات خارجی، رسوبات و سایر ذرات موجود در گاز کاربرد دارد.
فیلتر متشکل از یک بدنه آلمینیومی و یک پد از الیاف پلی‌پروپیلن است.
پد فیلتر متشکل از سوراخ‌های کوچک‌تر از 50 میکرون است.
این پد یک بار مصرف بوده و می‌بایست حداقل سالی یک بار تعویض شود و قابل تمیز کردن نیست.
شیربرقی
شیرهای برقی گاز از جنس آلمینیوم ساخته می‌شود و مشابه شیر برقی آب و بخار مجهز به یک سیم پیچ (بوبین) هستند که با برق دار شدن سیم پیچ و ایجاد میدان مغناطیسی هسته آهنی متصل به دیسک جذب شده و آنرا از روی نشیمنگاه به بالا می‌کشد و در نتیجه مسیر عبور گاز گشوده می‌شود.
با قطع برق و از بین رفتن میدان مغناطیسی دیسک مجدداً به پایین حرکت کرده و مسیر مسدود می‌شود.
یک فنر در مسیر برگشت به بسته شدن سریع و کامل دیسک کمک می‌کند.
شیرهای برقی گاز از لحاظ نحوه باز و بسته شدن به دو صورت تک ضرب و تدریجی تقسیم‌بندی می‌شوند.
در شیر تک ضرب با برق دار شدن سیم پیچ شیر فوراً باز شده و جریان گاز از آن عبور می‌کند و با قطع برق نیز سریعاً بسته می‌شود.
شیرهای تک ضرب در کنترل گاز مشعل‌های کوچک به‌تنهایی جهت قطع و وصل گاز به مشعل استفاده می‌شود.
اما در مشعل‌های بزرگ تر تنها به عنوان شیر ایمنی در خط گاز نصب می‌شود و شیر تدریجی است که وظیفه تامین گاز مشعل را به عهده دارد.
عملکرد شیر تدریجی مشابه شیر تک ضرب است با این تفاوت که با برق دار شدن سیم پیچ و جذب هسته آهنی شیر به آرامی باز می‌شود.
کنترل این فرآیند شبیه به کمک فنر خودرو است.
در بالای شیر یک محفظه روغن قرار دارد که با برق دار شدن سیم پیچ و بالا رفتن هسته آهنی روغن موجود در آن به آرامی تخلیه می‌شود و در نتیجه دیسک به آرامی از روی نشیمنگاه بالا رفته و مسیر را به تدریج می‌گشاید.
ترانس جرقه
عملکرد ترانس جرقه نیز همانند ترانسفورماتر‌های دکل‌های انتقال برق(ترانسفورماتور کاهنده) است اما به شکل عکس(ترانسفورماتور افزاینده) بدین معنی که ترانس جرقه از ولتاژ پایین(ولتاژ برق شهری) ولتاژ بالا(معمولا10.000ولت) را ایجاد می‌کند.
وظیفه ترانس جرقه ایجاد جرقه و شروع عمل احتراق است.
الکترود جرقه
الکترود جرقه از یک میله فلزی معمولاً از جنس آلیاژ نیکل کروم ساخته می‌شود که توسط یک عایق سرامیکی عایق شده است.
حداقل مقاومت بین سرامیک و زمین باید بزرگتر از 60 مگا اهم باشد.
وظیفه الکترود جرقه زن، ایجاد جرقه و روشن کردن مخلوط سوخت و هوا می‌باشد.
ولتاژ مورد نیاز ایجاد جرقه به وسیله ترانس جرقه تامین می‌شود.
شعله بین
مشعل باید بتواند تشکیل شعله را تشخیص دهد تا چنانچه با ورود سوخت شعله تشکیل نشد مشعل را قطع ایمن نماید.
رله کنترلی
رله مشعل در واقع رهبر ارکستر مشعل است.
بدین مضموم که فرمان‌های اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و دستی در راهبری دستگاه به این رله وارد شده و فرمان مناسب جهت ادامه کار مجموعه صادر می‌شود.
به عبارتی با شناخت کامل از نوع فرمان‌های ورودی و خروجی و همچنین آشنایی با ایرادهای بوجود آمده در کنترل باکس‌ها می‌توان اغلب اشکالات در سیستم را حل کرد.
- پرشر سوئیچ گاز برای کنترل فشار گاز
- پرشر سوئیچ هوا جهت کنترل و اطمینان از جریان هوای لازم برای احتراق
- فن و الکتروموتور جهت دمیدن هوای لازم برای احتراق در داخل دیگ
دمپر تنظیم هوا
دمپر برای تنظیم مقدار هوای لازم جهت احتراق کاملکاربرد دارد .
در مشعل های کوچک و تک مرحله به صورت دستی و در مشعل‌های دو مرحله‌ای و یا مشعل‌های با عملکرد پیوسته برای تنظیم هوای احتراق از دمپر موتورهای هوا استفاده می‌شود.
دمپر موتور مشعل در واقع یک سرو موتور است که با دریافت فرمان از رله مشعل در دوجهت ساعتگرد و یا پاد ساعتگرد شروع به گردش می‌کند.
شعله پخش کن
در قسمت جلوی مشعل قراردارد و متشکل از یک صفحه فلزی مشبک است.
شعله پخش کن باعث فرم دادن به حرکت هوا و سوخت می‌شود و در نتیجه نوع شعله ایجاد شده در محفظه احتراق را تنظیم می‌کند.
نشت یاب
وظیفه دستگاه نشت یاب بررسی وضعیت نشتی شیرهای برقی است تا چنانچه به هر علت شیرها دچار نشتی شدند برای جلوگیری از بروز خطرات احتمالی کد خطا اعلام کند و مشعل را از کار بی اندازد.
