ترموستات (Thermostat) یکی از تجهیزات کلیدی در حوزه ابزار دقیق است که برای اندازه گیری، نظارت و کنترل دما در انواع فرآیندهای صنعتی به کار می رود. این تجهیز با پایش مداوم دمای محیط یا سیال، شرایط فرآیند را پایدار نگه می دارد و از آسیب به تجهیزات و افت کیفیت محصول جلوگیری می کند.
کاربرد اصلی ترموستات، کنترل جریان سوخت به مشعل ها، فرمان دهی به سیستم های گرمایشی و سرمایشی، مدیریت جریان الکتریکی تجهیزات و ایجاد شرایط ایمن در فرآیندهای صنعتی است. در بسیاری از سیستم های ایمنی مانند هشداردهنده های آتش نشانی، بویلرها، چیلرها، هواسازها و یونیت هیترها نیز نقش حیاتی دارد و دما را در نقطه مشخص شده ثابت نگه می دارد.
با توجه به اینکه ترموستات ها در مدل ها و تکنولوژیهای بسیار متنوعی تولید می شوند انتخاب مدل مناسب برای هر کاربرد نیازمند دقت و بررسی است. هر نوع ترموستات برای شرایط خاصی طراحی شده و قیمت آنها نیز بر اساس نوع، محدوده دمای کاری، دقت سنسور، جنس بدنه، برند و استانداردهای ایمنی متفاوت است؛ به همین دلیل معمولاً در گروه های مختلف دسته بندی و عرضه می شوند.
عملکرد ترموستات چگونه است؟
ترموستات بر اساس یک مقدار از پیش تعیین شده یا نقطه تنظیم (Setpoint) عمل می کند. زمانی که دمای محیط یا سیال به این مقدار برسد، ترموستات برای جلوگیری از افزایش یا کاهش بیش از حد دما، مدار الکتریکی را قطع می کند.
سپس هنگامی که دما دوباره پایین تر از نقطه تنظیم افت کند، ترموستات مدار را وصل کرده و سیستم را فعال می کند تا فرآیند به صورت پایدار ادامه یابد. این چرخه مداوم باعث می شود ترموستات نقش یک کنترل کننده دقیق، مطمئن و کاملاً خودکار را در انواع سیستم ها ایفا کند.
همچنین ترموستات ها در طیف وسیعی از تجهیزات گرمایشی و سرمایشی از سیستمهای HVAC، چیلرها، هواسازها و یونیت هیترها گرفته تا یخچال ها، کولرها و سیستم های گرمایشی منازل مورد استفاده قرار می گیرند. هدف اصلی استفاده از این تجهیز، حفظ دمای مطلوب، کاهش مصرف انرژی، افزایش ایمنی و ایجاد شرایط پایدار برای تجهیزات است.
انواع ترموستات
ترموستات ها بر اساس معیارهای مختلفی مانند نوع عملکرد، نوع سنسور، محل نصب و ویژگی های دیگر دسته بندی می شوند. همین تنوع مدل ها باعث شده انتخاب ترموستات مناسب برای هر کاربرد نیازمند شناخت دقیق عملکرد هر نوع باشد. در ادامه رایجترین انواع ترموستات را معرفی می کنیم:
ترموستات مکانیکی
این دسته از ترموستات ها بر اساس اصول انبساط مواد عمل کرده و بدون نیاز به مدار الکترونیکی، فرآیند قطع و وصل جریان را انجام می دهند. بیشترین کاربرد آنها در سیستم های گرمایشی، دیگ بخار، لوازم خانگی و تجهیزاتی است که به کنترل ساده دما نیاز دارند. مهم ترین انواع ترموستات مکانیکی عبارتند از:
ترموستات بی متال
این مدل از یک نوار تشکیل شده که از دو فلز با ضرایب انبساط متفاوت ساخته می شود. تغییر دما باعث خم شدن نوار بیمتال شده و این تغییر شکل، وضعیت سوئیچ را از حالت نرمال به حالت فعال یا غیرفعال تغییر می دهد. سادگی، دوام بالا و قیمت مناسب از ویژگیهای اصلی این نوع سوئیچ است.
ترموستات گازی (Capillary)
این ترموستات از یک لوله کپیلاری حاوی گاز یا سیال مخصوص تشکیل شده است. با افزایش دما، فشار داخل لوله افزایش یافته و این فشار به مکانیزم داخلی مانند بوردون تیوب یا دیافراگم منتقل می شود و باعث عملکرد سوئیچ می گردد. دقت مناسب، طول کابل بلند و مقاومت بالا در محیطهای سخت صنعتی از مزایای این مدل است.
ترموستات الکترونیکی
ترموستات های الکترونیکی دما را توسط سنسورهایی مانند PT100، ترمیستور یا ترموکوپل اندازهگیری کرده و این مقدار را به یک مدار الکترونیکی ارسال می کنند. مدار، سیگنال دریافتی را تحلیل کرده و خروجی رله را در دمای مشخص فعال یا غیرفعال می کند. این مدل دقت بیشتری نسبت به ترموستاتهای مکانیکی دارد و برای کاربردهای صنعتی، سیستم های HVAC، بویلرها و کنترل دقیق فرآیندها مناسب است.
ترموستات دیجیتال
ترموستات دیجیتال نسخه پیشرفته تر ترموستات الکترونیکی است و علاوه بر اندازهگیری دما، دمای واقعی و دمای مطلوب (Setpoint) را روی نمایشگر نشان می دهد. این نوع ترموستات با مقایسه دمای اندازه گیری شده و مقدار تنظیم شده، خروجی را کنترل کرده و دما را در بازه استاندارد نگه می دارد.
>در سیستم های سرمایشی و گرمایشی منازل، چیلرها، فن کوئل ها و هواسازها استفاده گستردهای دارند. امکاناتی مانند تنظیم هیسترزیس، آلارم، تایمر و کنترل مرحلهای نیز در بسیاری از مدل ها وجود دارد.
ترموستات هوشمند
ترموستات هوشمند نسل جدیدی از کنترل کنندههای دماست که علاوهبر امکانات ترموستات دیجیتال، قابلیت های بیشتری ارائه می دهد. این قابلیت ها شامل اتصال به اینترنت و شبکه، کنترل از راه دور از طریق اپلیکیشن، ارسال هشدار و گزارش عملکرد، قابلیت یادگیری الگوی مصرف، اتصال به سیستم BMS و اتوماسیون صنعتی می شود.
انواع ترموستات بر اساس محل نصب
- <strong>ترموستات اتاقی (Room Thermostat): این نوع برای نصب روی دیوار اتاق یا فضاهای داخلی طراحی شده و بیشتر در سیستم های تهویه مطبوع، فن کوئل، هواساز، چیلر و گرمایش مرکزی به کار می رود. ترموستات اتاقی معمولاً در ارتفاع استاندارد و بهدور از منابع حرارتی نصب می شود تا دمای محیط را دقیق اندازه گیری کند.
- <strong>ترموستات غلاف دار (Immersion / Stem Type): این مدل روی مخازن، بویلرها، مبدل های حرارتی و سیستم های شامل سیالات داغ یا سرد نصب می شود. سنسور ترموستات داخل ترموول قرار گرفته و مستقیماً با سیال در تماس غیرمستقیم است.
- ترموستات کپیلاری (Capillary Thermostat): در فضاهایی نصب می شود که نقطه اندازه گیری دما از بدنه ترموستات فاصله دارد. به دلیل وجود لوله نازک کپیلاری، این مدل برای نصب روی فرها، دیگ های بخار، اتوکلاو و تجهیزات حرارتی صنعتی بسیار کاربردی است.
- <strong>ترموستات روی بدنه تجهیزات (Surface Mount): به صورت مستقیم روی بدنه تجهیزات نصب می شود و برای سیستم هایی مناسب است که امکان غوطه وری سنسور وجود ندارد. معمولاً در کمپرسورها، تجهیزات تهویه، پمپ ها و الکتروموتورها استفاده می شود.
- ترموستات داکتی (Duct Thermostat): برای نصب داخل کانال های هوا طراحی شده و دمای جریان هوا را کنترل می کند. کاربرد آنها در هواسازها، سیستمهای HVAC صنعتی، گلخانه ها، سالن های تولید و اتاق تمیز می باشد.
- ترموستات پنلی یا تابلوئی (Panel Mount): این مدل در تابلو های برق، اتاق کنترل و تجهیزات الکترونیکی نصب می شود. طراحی آنها به گونهای است که بخش تنظیمات روی پانل قابل مشاهده باشد.
کاربردهای ترموستات
ترموستات ها در کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند:
- کنترل دمای بویلر، چیلر و هواساز
- جلوگیری از داغی بیش از حد موتور و پمپ
- کنترل دمای مخازن، مبدل ها و خطوط فرآیندی
- تنظیم دمای کورهها، فر صنعتی و اتوکلاو
- حفاظت حرارتی تابلو برق و تجهیزات الکترونیکی
- کنترل دمای اتاق های تمیز، سردخانه و سالن های تولید
- مدیریت دمای آبگرم کن و سیستم گرمایش مرکزی
- کنترل فنکوئل، اسپلیت و تجهیزات HVAC
- حفظ دمای مناسب در خشک کن ها و دیگ بخار
- استفاده در صنایع غذایی، دارویی، نفت و گاز برای ایمنی فرآیند
چگونه ترموستات را تنظیم کنیم؟
برای تنظیم صحیح ترموستات، ابتدا دستگاه یا سیستم متصل به آن را خاموش کنید تا فرآیند تنظیم بدون خطا و کاملاً ایمن انجام شود. سپس ولوم یا پیچ تنظیم ترموستات را روی دمای موردنظر قرار دهید. این دما همان ست پوینت است که تعیین می کند ترموستات در چه نقطهای فرمان قطع یا وصل را صادر کند. معمولاً این مقدار از طریق یک ولوم چرخشی یا پیچ تنظیم مشخص می شود.
بعد از تنظیم اولیه، دستگاه را دوباره روشن کرده و عملکرد ترموستات را بررسی کنید. اگر در دمای تعیین شده سیستم به درستی قطع یا وصل می شود، تنظیمات صحیح است. اما اگر اختلاف وجود داشت یا سوئیچ کردن در زمان درست انجام نشد، مقدار ست پوینت را کمی بالاتر یا پایین تر تنظیم کنید تا به نقطه عملکرد دقیق و پایدار برسید.
این روش برای تنظیم ترموستات های مکانیکی مانند بی متال و کپیلاری استفاده می شود و تنها با چند مرحله ساده میتوان دقت کنترل دما را به طور قابل توجهی افزایش داد.
خرید و فروش ترموستات
تجهیز صنعت با بیش از دو دهه تجربه درخشان در حوزه تأمین و واردات تجهیزات صنعتی، یکی از تأمینکنندگان معتبر در زمینه تجهیزات برق و ابزار دقیق، اتوماسیون صنعتی، شیرآلات و پایپینگ، تجهیزات آزمایشگاهی، آنالایزرهای شیمیایی و سیستمهای کالیبراسیون و تست به شمار می رود.
انواع ترموستات صنعتی و سوئیچ دما از معتبرترین برندهای جهانی از جمله Danfoss، Honeywell، Johnson Controls، Fantini Cosmi و سایر برندهای مطرح، در انبار تجهیز صنعت موجود بوده و با بهترین کیفیت، اصالت کالا و قیمت رقابتی عرضه می گردد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره خرید، فروش و استعلام قیمت روز ترموستات کافی است با کارشناسان فروش ما تماس بگیرید تا مناسب ترین مدل متناسب با کاربرد صنعتی شما پیشنهاد شود.
سوالات متداول
ترموستات چیست و چه کاربردی دارد؟
ترموستات یک تجهیز کنترل دماست که با اندازهگیری حرارت محیط یا سیال، فرمان قطع و وصل را به دستگاههایی مانند هیتر، چیلر، پمپ یا مشعل ارسال میکند. هدف اصلی آن حفظ دما در محدوده استاندارد و جلوگیری از آسیب تجهیزات است.
ترموستات مکانیکی بهتر است یا دیجیتال؟
اگر به کنترل ساده و قیمت پایین نیاز باشد، ترموستات مکانیکی مناسب است. اما برای دقت بالاتر، نمایشگر، تنظیمات دقیق و امکانات کنترلی، ترموستات دیجیتال انتخاب بهتری است.
ترموستاتیک چیست؟
ترموستاتیک به تجهیز یا مکانیزمی گفته میشود که بهصورت خودکار دما را تنظیم و ثابت نگه میدارد. این واژه معمولاً برای شیرهای ترموستاتیک رادیاتور، کنترل های دمای خودکار و برخی ترموستات های مکانیکی به کار می رود.
چگونه ترموستات را تست کنیم؟
ابتدا دما را از روی ترموستات تغییر دهید و بررسی کنید خروجی (رله، پمپ، مشعل یا فن) به درستی قطع و وصل می شود. اگر واکنش وجود نداشت یا اختلاف دمای نمایش داده شده با دماسنج زیاد بود، نیاز به سرویس یا کالیبراسیون دارد.
عمر ترموستات چقدر است؟
عمر متوسط ترموستات های مکانیکی ۵ تا ۱۰ سال و مدل های دیجیتال ۷ تا ۱۵ سال است. شرایط محیطی، رطوبت، گردوغبار و کیفیت نصب روی دوام آن تأثیر مستقیم دارد.
