شیر یکطرفه

Check Valve

 

تجهیز صنعت نمایندگی فروش انواع شیر یکطرفه  check valve    دنده ای،فلنج دار،چک ولو دیسکی ،بین فلنجی،فولادی ،چدنی،  استنلس استیل 316 ، SS 316L، آلیاژ مونل Monel ، آلیاژ اینکونل Inconel ، آلیاژ نیس NACE ،از برندهای متعبر آمریکایی،اروپایی،کره ایی 

 

 

شیر یکطرفه یا چک ولو (Check Valve) که به آنها شیرهای خودکار یا غیرقابل بازگشت (non-returning valve) نیز گفته میشود، نوعی شیر کنترلی در صنعت محسوب میشوند که در آنها کنترل جریان سیال نیازی به اپراتور یا اعمال نیروی خارجی نداشته و بصورت خودکار جریان سیال را کنترل (قطع و وصل) میکنند. عملکرد شیرهای یکطرفه به گونه ای میباشد که هنگامی که سیال از یک طرف شیر عبور میکند، امکان بازگشت دوباره به مسیر آن وجود نداشته و پس از عبور سیال از یکطرف، مسیر بازگشت مسدود خواهد شد.

در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که سرعت عمل کردن (بسته شدن) در این شیرها به سرعت برگشت سیال بستگی دارد. این موضوع یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده در انتخاب نوع شیرهای یکطرفه می باشد.

عملکرد شیر یکطرفه

 

برای باز شدن مسیر سیال در شیریکطرفه در خطوط پایپینگ، یا به عبارتی دیگر عمل کردن این نوع شیرها، نیاز به یک فشار حداقلی از جانب سیال بین جریان ورودی و خروجی میباشد که دیسک یا دریچه این نوع شیر را باز کرده و مسیر عبور سیال فراهم شود. به این مقدار حداقل فشار برای بازشدن دریچه فشار کرکینگ (Cracking Pressure) گفته میشود.

پس از فراهم شدن فشار کرگینگ و باز شدن مسیر سیال، مادامیکه که این فشار کاهش نیابد مسیر باز بوده و هرچقدر فشار بیشتر شود مسیر سیال بیشتر و بیشتر باز شده و سیال با فلوی بیشتر از شیریکطرفه عبور خواهد کرد. با کاهش پیدا کردن این فشار مجرابند یا دیسک آرام آرام شروع به بسته شدن خواهد کرد تا زمانیکه دیسک کاملآ بسته شود و هیچ سیالی اجازه بازگشت به مسیر خط لوله را نداشته باشد.

به حداقل مقدار فشاری که لازم میباشد تا مجرابند یک چک ولو بسته شود (دیسک به حالت اولیه خود بازگردد) و هیچ سیالی از داخل شیر نشتی نداشته باشد فشار ریسیل (Reseal Pressure) گفته میشود.

مانند تمامی شیرآلات صنعتی و پایپینگی دیگر، بدنه شیرهای یکطرفه نیز با انواع و اقسام متریال های گوناگون شامل انواع چدن، برنج و آلیاژ های استیل SS136 و SS316L و متریال های متناسب با سرویس های خورنده مطابق استاندارد NACE MR0175 قابل تولید میباشد. همچنین شیر یکطرفه در انواع اتصالات گوناگون شامل رزوه یا دنده ای (در سایز های نسبتآ کوچک)، فلنجی، بین فلنجی (ویفری) و جوشی در کلاس های فشاری مختلف مطابق استاندارد های ASME و DIN تولید میشوند.

 

انواع شیر یکطرفه (چک ولو) از نظر نوع دیسک (دریچه)

 

شیرهای یکطرفه دارای انواع گوناگونی هستند و میتوان آنها را بر اساس نوع عملکرد دریچه (دیسک) طبقه بندی نمود. در ادامه به معرفی انواع شیرهای یکطرفه از نظر نوع عملکرد خواهیم پرداخت:

شیر یکطرفه لولایی دریچه ای (Swing Check Valve):

شیریکطرفه دریچه ای که به شیر لولایی نیز معروف میباشد (swing check valve) ، دارای یک دیسک یا دریچه میباشد که به صورت عمودی به بدنه شیر لولا شده است و دیسک میتواند حول محور آن نقطه تا 90 درجه مشابه یک آونگ حرکت کند. به همین جهت است که به این نوع شیریکطرفه، شیر یکطرفه لولایی نیز گفته میشود.

هنگامیکه فشار مایع یا گاز در خط لوله افزایش پیدا میکند، درچه شیریکطرفه عمل کرده و حول محور لولا باز میگردد. مادامیکه فشار سیال همچنان بالا باشد، مسیر عبوری سیال نیز باز میباشد (دریچه باز است). هنگامیکه فشار سیال کاهش پیدا کند و کمتر از حداقل مقداری باشد که برای بلند کردن دریچه لازم است، آنگاه دریچه شیر بسته شده و مسیر بازگشت سیال را مسدود خواهد کرد.

در شکل زیر نحوه عملکرد شیر یکطرفه لولایی فلنجی را مشاهده میکنید.

شیریکطرفه لولایی در اتصالات فلنجی و ویفری تولید میشود. در سیستم های تاسیساتی دارای عدم وجود فضای کافی برای نصب شیر یکطرفه هستند، از شیریکطرفه با اتصال ویفری یا بین فلنجی استفاده میشود. این نوع شیر علاوه بر اینکه فضای کمتری نسبت به شیر یکطرفه فلنجی اشغال میکند، دارای وزن کمتر، ابعاد کوچک تر و تعمیرات و نگهداری داری راحت تری نیز میباشد.

 

شیر یکطرفه لولایی بین فلنجی (ویفری)

 

 

2- شیر یکطرفه با دیسک دوتکه (Double Disk Check Valve):

نوع دیگری از شیریکطرفه لولایی وجود داشته که به شیر یکطرفه دابل دیسک معروف میباشد. این نوع شیر یکطرفه عمومآ دارای اتصال فرآیندی ویفری یا بین فلنجی میباشد. عملکرد شیر یکطرفه دیسک لولایی بدین صورت میباشد که دیسک یا مجرابند این شیر توسط دو عدد پین حول یک محور عمودی لولا شده است. به عبارتی دیگر دو دیسک هریک به یک محور عمودی لولا شده و دقیقآ مطابق شکل زیر حرکت خواهند کرد.

 

از آنجا که عملکرد این نوع شیر یکطرفه بسیار شبیه شیر پروانه ای میباشد به آن شیر یکطرفه پروانه ای یا شیر یکطرفه دابل دیسک (Double disk check valve) نیز گفته میشود.

 

3- شیر یکطرفه فنری سوپاپی (Non Slam Check Valve):

شیر یکطرفه سوپاپی یا فنر دار دارای یک مکانیزم فنر- دیسکی میباشد. در این نوع شیر یکطرفه دیسک بصورت عمودی به یک فنر متصل شده است و هنگامی که فشار سیال از مقدار مشخصی بالاتر برود، فنر جمع خواهد شد و با خود دیسک را بالا آورده و مسیر عبور سیال فراهم شده و سیال اجازه عبور از شیر را پیدا خواهد کرد. این شیر به دلیل وجود مکانیزم دیسک متصل به فنر به شیر یکطرفه سوپاپی نیز معروف میباشد.

هنگامیکه فشار سیال کاهش پیدا کند و دیگر برای بلند کردن دیسک کافی نباشد، فنر آرام آرام جمع شده و دیسک مسیر عبور جریان را بسته و اجازه پاس شدن سیال را نمیدهد.

این نوع چک ولو نیز با انواع اتصالات ویفری (بدون فلنج) و اتصالات فلنجی و جوشی قابل تولید میباشد.

شیر یکطرفه فنری(سوپاپی) با اتصال فلنجی

 

4- شیر یکطرفه با دیسک بالارونده پیستونی (Piston Check Valve):

شیر یکطرفه پیستونی، نوع دیگری از چک ولو ها میباشد که نیروی وارد بر یک پیستون ناشی از فشار سیال، باعث بالا رفتن یک پیستون شده و اجازه عبور سیال را در داخل شیر میدهد. هنگامیکه فشار کاهش پیدا کند، پیستون به حالت اولیه خود بازگشته جریان بازگشت سیال قطع خواهد شد.

تولید کنندگان این نوع چک ولو، برای عملکرد سریعتر آن معمولآ یک فنر پشت پیستون قرار میدهند که با کاهش فشار سیال فنر پشتی باعث خواهد شد که پیستون سریعآ به وضعیت اولیه خود بازگشته و مسیر عبور سیال را ببندد.

شکل زیر مکانیزم داخلی یک شیر یکطرفه با دیسک بالارونده را نمایش میدهد.

5- شیر یکطرفه توپی (Ball Check Valve):

نوع دیگری از شیریکطرفه که به شیر یکطرفه توپی نیز معروف میباشد، دارای مکانیزمی دقیقآ مشابه شیر یکطرفه با دیسک پیستونی میباشد با این تفاوت که به جای پیستون، از یک توپ کروی کوچک داخل آن استفاده شده است. فشار سیال باعث بالا رفتن توپ و باز شدن مسیر سیال خواهد شد. هنگامی که فشار سیال کاهش پیدا کند، طبیعتآ توپ یا کره به موقعیت اولیه خو بازگشته و مسیر بازگشت سیال داخل شیر مسدود خواهد شد.

 

 

6- شیر یکطرفه وزنه ای (Check valve with Lever and Weight):

این شیرها بر اساس تغییرات سرعت سیال ورودی و خروجی که منجر به اختلاف فشار در دو طرف قطعه مسدود کننده می باشد، عمل میکنند. لازم به ذکر است در شیر یکطرفه وزنه ای با جابجا نمودن وزنه های تعبیه شده بر روی اهرم آن، می توان سرعت بسته شدن پروانه را تنظیم نمود.

 

 

متریال های مورد استفاده در شیر یکطرفه

 

در شیر های یکطرفه یا چک ولو نیز مانند تمامی شیرآلات پایپینگی دیگر از متریال های گوناگونی متناسب با نوع سیال و شرایط فرآیندی استفاده میگردد. انواع چدن مناسب با صنایع آب و فاضلاب و صنایعی که آنچنان دما و فشار بالایی ندارند و سیال آنها نیز خاصیت خورندگی ندارد یکی از متریال های مناسب میباشد.

انواع چدن، انواع آلیاژ های فولاد CF8M, CF3M، انواع استیل 304، 316 و متریال های ضد خوردگی مانند UPVC متناسب با اسید ها و سیالات خورنده و … نیز هریک قابلیت تولید و استفاده در شیرهای یکطرفه یا چک ولو را خواهند داشت.

در اینجا باید به این نکته مجددآ اشاره شود که از آنجا بیشترین تماس سیال با قسمت داخلی الی الخصوص دریچه یا دیسک شیر های یکطرفه میباشد و این قسمت شیر تنها قسمت مکانیکی شیر میباشد، همواره برای انتخاب جنس این دیسک باید بیشترین اهمیت را قایل شد. چراکه انتخاب متریال نامناسب برای دریچه شیر یکطرفه، منجر به آسیب دیدن آن و عملکرد نادرست شیر خواهد شد.

 

مزایا شیر یکطرفه

شیرهای یک طرفه یا چک ولو ها مزایا و کاربرد های بی شماری دارند که در زیر به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد:

 

1- عدم نیاز به اپراتور و عملکرد بصورت اتوماتیک (خودکار)

2- امکان تعمیر در خط بدون اینکه نیاز باشد تجهیز را کامل از روی خط باز کنیم

3- مقرون به صرفه هستند و عمدتآ قیمت بالایی نسبت به سایر شیرآلات پایپینگی ندارند

4- آببندی مناسب دارند و تقریبآ نشتی در آنها وجود ندارد

5- با انتخاب متریال مناسب سیال مقاومت در برابر خورندگی دارند

6- عدم ایجاد صدا در هنگام باز و بسته شدن

7- قابلیت نصب هم به صورت افقی و هم به صورت عمودی برای انواع سیالات 

 

تجهیز صنعت تامین کننده و وارد کننده انواع شیرآلات پایپینگی شامل انواع شیر یکطرفه، شیر پروانه ای، شیر توپی، شیر دیافراگمی، شیر کشویی و … از انواع برندهای خارجی و داخلی با بهترین کیفیت ها میباشد. برای اطلاع از انواع شیر یکطرفه و مشخصات فنی آنها با کارشناسان فنی و فروش ما در تماس باشید.

 

لینک های مفید:

شیر توپی / اکچویتور پنوماتیک / انگل ولو / شیر پروانه ای صنایع غذایی / شیر دیافراگمی / بال ولو / فلنج