شیر پروانه ای صنایع غذایی

در دنیای پیچیده و پویاي تولید مواد غذایی، تجهیزات صنعتی نقش بسیار حیاتی در تضمین کیفیت، بهداشت و کارایی فرآیندها ایفا می کنند. یکی از این تجهیزات کلیدی که شاید در ظاهر ساده به نظر برسد اما در عملکرد تاثیر بسزایی دارد، شیر پروانه ای صنایع غذایی است. این نوع شیر با طراحی خاص و کارکرد آسان، به یکی از ابزارهای محبوب در خطوط تولید صنایع غذایی تبدیل شده است.

از کنترل جریان شیر و نوشیدنی ها گرفته تا کاربرد در سیستم های شست وشوی خودکار، شیر پروانه ای نه تنها کارآمد است، بلکه با رعایت استانداردهای بهداشتی، سلامت محصولات نهایی را نیز تضمین می کند. در این مقاله، به بررسی کامل ساختار، انواع، کاربردها و مزایای این شیر در صنعت غذا خواهیم پرداخت.

عملکرد شیر پروانه ای صنایع غذایی

شیر پروانه ای یا باترفلای ولو یکی از انواع شیرهای صنعتی میباشد که به دلیل عملکرد ساده، قیمت مناسب و مقرون بصرفه و همچنین ابعاد و وزن سبک نسبت به سایر شیرآلات صنعتی از محبوبیت بسیاری در صنعت برخوردار میباشد.

شیر پروانه ای صنایع غذایی با توجه به نوع کاربری و شرایط فرآیندی با انواع عملگرهای دستی اهرمی یا کلاچی (کلاچ دار) یا عملگرهای برقی و پنوماتیکی تولید میشوند.

شیرهای پروانه ای معمولآ در انواع سایز های “1 تا “24 در صنایع مورد استفاده هستند. با این تفاوت که استاندارد های صنایع غذایی و دارویی اندکی با سایر صنایع فرآیندی متفاوت میباشد، سایز این شیرها شامل سایزهای 25،38،51،63،76، و 102 میلیمتر می‌باشند. 

انواع شیرهای پروانه ای مورد استفاده در صنایع غذایی

در بازار تجهیزات صنعتی، شیر پروانه ای در مدل های مختلفی ارائه می شود که هرکدام برای کاربرد خاصی مناسب هستند. در این بخش، سه نوع اصلی شیر پروانه ای را معرفی می کنیم که در صنایع غذایی کاربرد دارند:

شیر پروانه ای دستی

این نوع شیر ساده ترین نوع است که با استفاده از یک اهرم دستی کار می کند. کاربر با چرخاندن اهرم، دیسک داخل شیر را باز یا بسته می کند. این مدل برای خطوط تولید با فشار پایین و فرآیندهای ساده مناسب است.

ویژگی ها:  قیمت مناسب / نگهداری آسان / بدون نیاز به منبع برق یا هوا

کاربردها:  خطوط تولید کم فشار / مخازن ذخیره مواد اولیه

شیر پروانه ای پنوماتیک

این مدل از نیروی هوای فشرده برای حرکت دادن دیسک استفاده می کند. در کارخانه هایی که خطوط تولید پیوسته دارند، شیرهای پنوماتیک گزینه ای عالی هستند.

ویژگی ها:  سرعت بالا در باز و بسته شدن / کنترل خودکار توسط PLC / مناسب برای محیط های مرطوب

کاربردها:  سیستم های انتقال شیر، نوشیدنی و سس ها / کاربردهای CIP برای تمیزکاری اتوماتیک

شیر پروانه ای الکتریکی

این نوع با استفاده از یک موتور الکتریکی کار می کند و برای خطوطی با نیاز به کنترل دقیق جریان استفاده می شود. این مدل ها معمولاً در سیستم های مدرن و هوشمند کاربرد دارند.

ویژگی ها:  کنترل دقیق زاویه دیسک / امکان یکپارچه سازی با سیستم های اتوماسیون / مناسب برای فرآیندهای حساس

کاربردها:  خطوط بسته بندی مواد غذایی / دستگاه های پرکن با دقت بالا

مزایای استفاده از شیر پروانه ای در صنعت غذا

وقتی صحبت از تجهیزات بهینه در صنایع غذایی می شود، شیر پروانه ای یکی از بهترین انتخاب هاست. اما چه چیزی باعث می شود این شیرها تا این حد محبوب باشند؟

طراحی جمع وجور و صرفه جویی در فضا

شیرهای پروانه ای برخلاف برخی شیرهای دیگر، طراحی باریکی دارند که باعث می شود فضای کمتری را در خطوط لوله اشغال کنند. این ویژگی برای کارخانه هایی با فضای محدود بسیار حیاتی است.

نصب و نگهداری آسان

به دلیل ساختار ساده، نصب این شیرها بسیار سریع است و در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض، بدون نیاز به ابزارهای پیچیده می توان عملیات را انجام داد. این امر زمان توقف خطوط تولید را کاهش می دهد.

عملکرد سریع و کارآمد

با چرخش سریع دیسک، این شیرها می توانند جریان را در کسری از ثانیه قطع یا وصل کنند. این موضوع به ویژه در فرآیندهایی که به واکنش سریع نیاز دارند، بسیار مهم است.

 رعایت بالای بهداشت

تمامی قسمت های در تماس با مواد غذایی معمولاً از استیل ضد زنگ یا تفلون ساخته می شوند. این متریال ها قابلیت ضد میکروبی داشته و به راحتی شست وشو می شوند. حتی بسیاری از این شیرها با استانداردهای بین المللی نظیر FDA یا EHEDG تولید می شوند.

 قابلیت اتوماسیون

مدل های پیشرفته تر قابلیت اتصال به سیستم های کنترل مرکزی را دارند و می توانند بدون دخالت دست، به صورت خودکار عمل کنند. این موضوع باعث افزایش دقت و کاهش خطای انسانی می شود.

ویژگی های شیر پروانه ای صنایع غذایی

1. همانطور که اشاره کردیم، این شیر به دلیل وجود حساسیت های میکروبی و بهداشتی باید استاندارد های محیط های بهداشتی مانند 3A و EHEDG را داشته باشد.
2. این شیرها برای جلوگیری از ورود میکروب، رشد باکتری و ایجاد هرگونه آلودگی معمولآ از متریال های استیل با گرید های مختلف SS304, SS316L, SS316 با انواع اتصالات جوشی و کلمپی با عملگر دستی اهرمی یا پنوماتیک تولید میشوند.
3. به دلیل جلوگیری از ساکن شدن مواد غذایی و گیر کردن آنها مقدار roughness زبری پوشش داخلی این نوع شیر پروانه ای باید دارای سختی کمتر از 0.4 میکرون میباشد.
4. همچنین لاینر یا واشر که برای ایجاد آب بندی از آنها استفاده میشود معمولآ از متریال سیلیکونی میباشد.

برای خرید شیر باتر فلای ولو  در سایز های مختلف و استعلام قیمت ها با کارشناسان فروش شرکت تجهیز صنعت تماس بگیرید.

کاربردهای گسترده شیر پروانه ای در صنایع غذایی

در صنایع غذایی، تنوع محصولات و فرآیندها باعث شده است که شیرهای پروانه ای در بخش های مختلف خطوط تولید جایگاه خاصی داشته باشند. این تجهیز از نظر متریال بدنه و نوع اتصالات باید دارای گواهینامه ها، تائیدیه ها و استاندارد های محیط های هایژنیک و بهداشتی مانند 3A و EHEDG باشد. در این قسمت، نگاهی دقیق به کاربردهای آن ها در فرآیندهای مختلف خواهیم داشت.

در خطوط تولید نوشیدنی ها

در کارخانه های تولید نوشابه، آب میوه و سایر نوشیدنی ها، شیرهای پروانه ای برای کنترل دقیق جریان مایعات در لوله ها استفاده می شوند. کنترل سریع و دقیق فشار و حجم در این صنایع بسیار مهم است، چرا که کیفیت نهایی نوشیدنی ها تحت تاثیر قرار می گیرد.

در صنایع لبنی

از انتقال شیر خام به مخازن، تا مراحل پاستوریزاسیون و هموژنیزاسیون، شیرهای پروانه ای نقش اصلی را ایفا می کنند. مقاومت بالا در برابر مواد اسیدی (مانند دوغ و ماست) و قابلیت شست وشوی سریع این شیرها، آنها را به گزینه ای ایده آل برای لبنیات تبدیل کرده است.

در خطوط تولید سس ها و محصولات غلیظ

کنترل جریان مواد غلیظ مثل سس، رب گوجه فرنگی و خامه، نیازمند شیرهایی است که به راحتی مسدود نشوند. دیسک بزرگ شیر پروانه ای با امکان باز و بسته شدن سریع، باعث عبور بهتر مواد ویسکوز می شود.

در سیستم های شست وشوی در محل (CIP)

شیرهای پروانه ای به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند به راحتی با سیستم های شست وشوی اتوماتیک هماهنگ شوند. بدون نیاز به باز کردن و جدا کردن شیر، می توان داخل آن را با مواد شوینده تمیز کرد. این قابلیت باعث افزایش بهداشت و کاهش زمان توقف خط تولید می شود.

در خطوط بسته بندی و پرکن

در انتهای خط تولید، جایی که محصولات نهایی بسته بندی می شوند، شیرهای پروانه ای به کار می روند تا مقدار دقیق مایع را در هر بسته بندی وارد کنند. دقت و سرعت عملکرد در این مرحله بسیار حیاتی است، به ویژه برای تولید انبوه.

مواد مورد استفاده در ساخت شیر پروانه ای صنایع غذایی

یکی از عوامل تعیین کننده در کیفیت و دوام شیرهای پروانه ای ، نوع موادی است که در ساخت آن به کار می رود. در صنایع غذایی، مواد باید علاوه بر مقاومت مکانیکی، ویژگی های بهداشتی نیز داشته باشند.

استیل ضد زنگ (Stainless Steel)

استیل 304 و 316 رایج ترین نوع فولاد ضد زنگ مورد استفاده در صنایع غذایی هستند. این آلیاژها مقاومت بسیار بالایی در برابر زنگ زدگی، خوردگی و مواد شیمیایی دارند. استیل 316 به دلیل دارا بودن مولیبدن، حتی مقاومت بیشتری در برابر مواد اسیدی و نمکی دارد.

تفلون (PTFE)

این ماده به عنوان واشر و درزگیر استفاده می شود. تفلون مقاومت بالا در برابر دما، مواد شیمیایی و چسبندگی دارد. به همین دلیل در نقاطی که تماس مستقیم با مواد غذایی وجود دارد، گزینه ای فوق العاده بهداشتی و پایدار است.

EPDM و سیلیکون

برای اورینگ ها و واشرهایی که در تماس مستقیم با مایعات هستند، معمولاً از EPDM (نوعی لاستیک مقاوم) یا سیلیکون استفاده می شود. این مواد خاصیت ارتجاعی بالایی دارند و در برابر حرارت و مواد شوینده مقاوم اند.

پلاستیک های صنعتی

در برخی شیرهای سبک تر یا مدل هایی که برای فشار کم طراحی شده اند، از پلی پروپیلن یا پلی اتیلن استفاده می شود. البته این مواد بیشتر در مدل های اقتصادی به کار می روند و دوام کمتری نسبت به استیل دارند.

تفاوت شیر پروانه ای با شیرهای دیگر در صنایع غذایی

شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد: چرا از شیر پروانه ای استفاده می شود وقتی شیرهای دیگری مانند شیر توپی (Ball Valve)، شیر دروازه ای (Gate Valve) یا شیر کشویی هم وجود دارند؟

مقایسه با شیر توپی

شیرهای توپی دقت بیشتری در کنترل جریان دارند، اما به دلیل وزن بیشتر و سختی در شست وشو، در صنایع غذایی به اندازه شیر پروانه ای محبوب نیستند. همچنین، این شیرها بیشتر مستعد گرفتگی هستند.

مقایسه با شیر دروازه ای

شیرهای دروازه ای فضای بیشتری اشغال می کنند و سرعت باز و بسته شدن آن ها بسیار کندتر است. این مسئله در خطوط تولید سریع مواد غذایی یک نقطه ضعف محسوب می شود.

مقایسه با شیر کشویی

این نوع شیر بیشتر در صنایع سنگین استفاده می شود و مناسب برای خطوط حساس و بهداشتی صنایع غذایی نیست. تمیز کردن آن ها نیز پیچیده تر است.

بنابراین، ترکیب قیمت مناسب، طراحی بهداشتی، سرعت عملکرد و قابلیت نصب آسان باعث شده شیر پروانه ای انتخاب اصلی بسیاری از کارخانه های مواد غذایی باشد.

نکات مهم خرید شیر پروانه ای مناسب برای صنایع غذایی

قبل از خرید یا نصب شیر پروانه ای در یک خط تولید مواد غذایی، چند فاکتور حیاتی را باید در نظر گرفت:

نوع ماده عبوری: آیا ماده شما غلیظ است یا رقیق؟ اسیدی است یا قلیایی؟ نوع شیر، متریال دیسک و واشر باید مطابق با ویژگی های ماده عبوری انتخاب شود.

فشار و دمای کاری: در برخی خطوط، مایعات با فشار بالا یا دمای بالا جریان دارند. باید اطمینان حاصل شود که شیر انتخابی می تواند این شرایط را تحمل کند.

نوع اتصال به لوله ها: شیرهای پروانه ای معمولاً با اتصالات فلنجی یا کلمپی ارائه می شوند. انتخاب نوع مناسب اتصال، باعث تسهیل در نصب و نگهداری خواهد شد.

امکان شست وشوی آسان: در صنایع غذایی، نظافت و ضدعفونی همیشگی از اولویت هاست. بنابراین باید شیری انتخاب شود که قابلیت هماهنگی با سیستم CIP را داشته باشد.

استانداردهای بهداشتی و ایمنی شیر پروانه ای در صنایع غذایی

در صنایع غذایی، هر قطعه و تجهیزی که با ماده غذایی تماس دارد، باید از نظر بهداشتی کاملاً تایید شده و ایمن باشد. شیر پروانه ای نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید استانداردهای خاصی را رعایت کند تا در فرآیند تولید قابل استفاده باشد.

استاندارد FDA

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) یکی از معتبرترین مراجع جهانی برای تعیین مواد قابل استفاده در صنایع غذایی است. تمام قطعات در تماس با ماده غذایی باید از موادی ساخته شده باشند که توسط این نهاد تأیید شده اند. استیل ضدزنگ 304 و 316، تفلون و EPDM معمولاً در لیست مواد مجاز FDA قرار دارند.

استاندارد EHEDG

گروه مهندسی طراحی بهداشتی اروپا (EHEDG) بر طراحی تجهیزات صنعتی با قابلیت شست وشوی ساده و بدون تجمع آلودگی تمرکز دارد. شیرهای پروانه ای که گواهینامه EHEDG دارند، اطمینان می دهند که هیچ ناحیه مرده (Dead Spot) برای تجمع مواد غذایی یا باکتری وجود ندارد.

 استاندارد 3-A

در صنایع لبنی به خصوص در ایالات متحده، استاندارد 3-A یکی از معتبرترین معیارها برای تجهیزات بهداشتی است. این استاندارد تمرکز بالایی بر سهولت تمیزکاری و ایمنی بهداشتی دارد و اغلب شیرهای پروانه ای مخصوص لبنیات باید این تأییدیه را داشته باشند.

 الزامات شست وشوی CIP و SIP

شیرهایی که در خطوط CIP (شست وشوی در محل) و SIP (استریلیزاسیون در محل) نصب می شوند، باید توانایی تحمل دمای بالا، فشار بالا و مواد شیمیایی تمیزکننده را داشته باشند. شیر پروانه ای که در این سیستم ها استفاده می شود، معمولاً دارای دیزاین بدون درز و با لایه های مقاوم به خوردگی است.

 کنترل کیفیت کارخانه سازنده

علاوه بر استانداردهای بین المللی، باید توجه داشت که تولیدکننده شیر پروانه ای نیز دارای گواهی های کیفیت مانند ISO 9001 باشد. این گواهی تضمین می کند که فرآیند تولید با کنترل کیفی مستمر انجام شده و محصولات نهایی بدون نقص هستند.

نگهداری و تعمیرات شیر پروانه ای در خطوط تولید غذایی

مانند هر قطعه مکانیکی دیگری، شیر پروانه ای نیز نیاز به بررسی، سرویس و نگهداری منظم دارد. در خطوط تولید مواد غذایی، نگهداری به موقع این تجهیزات، ضامن بهره وری بیشتر و جلوگیری از آلودگی احتمالی خواهد بود.

بازرسی منظم اجزا

دیسک، اورینگ ها، بدنه و اتصالات باید به صورت دوره ای بررسی شوند. تغییر رنگ، خوردگی، یا نشتی هرکدام از این اجزا ممکن است نشانه ای از آسیب یا فرسایش باشد.

تعویض اورینگ ها و واشرها

واشرها و اورینگ ها بیشترین تماس را با مواد غذایی دارند و در معرض سایش، مواد شیمیایی و دمای بالا هستند. توصیه می شود در فواصل زمانی مشخص، حتی در صورت سالم بودن ظاهری، تعویض شوند تا از نشتی یا آلودگی جلوگیری شود.

روانکاری مناسب (در صورت نیاز)

در مدل هایی که نیاز به روانکاری دارند، باید از روغن ها و گریس هایی استفاده شود که دارای استاندارد غذایی (Food Grade Lubricant) هستند. استفاده از روانکارهای غیرمجاز می تواند به آلودگی محصول نهایی منجر شود.

تست عملکرد شیر

هرچند وقت یک بار، شیر باید تحت آزمایش باز و بسته شدن قرار گیرد. اگر دیسک به درستی نمی چرخد یا گیر دارد، باید مورد بررسی قرار گیرد. ممکن است نیاز به تمیزکاری یا تعمیر مکانیزم راه انداز باشد.

هماهنگی با سیستم های کنترل

در شیرهای پنوماتیک یا الکتریکی، عملکرد صحیح سنسورها و فرمان های کنترلی بسیار مهم است. باید بررسی شود که شیر در پاسخ به فرمان های PLC به درستی واکنش نشان می دهد.

قیمت و برندهای معتبر شیر پروانه ای در بازار ایران

اگر قصد خرید شیر پروانه ای برای کارخانه یا کارگاه مواد غذایی خود را دارید، باید بدانید قیمت این قطعات به عوامل مختلفی بستگی دارد. همچنین برندهای معتبری در بازار ایران و جهان وجود دارند که کیفیت محصولات آن ها تضمین شده است.

عوامل موثر بر قیمت

• جنس بدنه و دیسک: شیرهایی از جنس استیل 316 گران تر از استیل 304 هستند.
• نوع راه انداز: شیر دستی ارزان ترین مدل است، در حالی که شیرهای پنوماتیکی و الکتریکی هزینه بالاتری دارند.
• برند: برندهای بین المللی معمولاً قیمت بالاتری نسبت به تولیدکنندگان داخلی دارند.
• قطر شیر: هرچه قطر شیر بیشتر باشد، قیمت آن نیز افزایش می یابد.
• ویژگی های خاص: سنسورها، استانداردهای بهداشتی و تجهیزات جانبی مانند فلنج و کنترلرها بر قیمت نهایی تأثیر دارند.

برندهای معتبر خارجی

• Alfa Laval  سوئد
• GEA  آلمان
• Tuchenhagen  آلمان
• Burkert آلمان
•  Emerson – Keystone  آمریکا

برندهای ایرانی و چینی با کیفیت مناسب

• شرکت ابزار کنترل ارومیه
• شیرآلات صنعتی ایرانیان
• Shanghai Lixin
• Wenzhou Qili

اگرچه برندهای خارجی اعتبار جهانی دارند، ولی برندهای داخلی نیز در سال های اخیر پیشرفت خوبی داشته اند و با قیمت مناسب تر عرضه می شوند.

فروش شیر پروانه ای صنایع غذایی

شیر پروانه ای یکی از ابزارهای کلیدی در خطوط تولید صنایع غذایی است که با طراحی ساده، عملکرد سریع، و رعایت اصول بهداشتی توانسته جایگاه ویژه ای در این صنعت پیدا کند. این نوع شیر با قابلیت های منحصر به فردی که دارد، از کنترل جریان های ساده تا خطوط بسته بندی دقیق، نقش مهمی ایفا می کند. رعایت استانداردهای بین المللی، انتخاب درست متریال، و نگهداری اصولی از شیر پروانه ای ، تضمینی برای تولیدی ایمن، بهداشتی و کارآمد خواهد بود. چه در کارخانه های بزرگ لبنیات، چه در خطوط کوچک تولید نوشیدنی یا سس، شیر پروانه ای می تواند نقطه قوت اصلی در فرآیند تولید باشد.

سوالات متداول (FAQs)

شیر پروانه‌ ای پلیمری

مدیر سایت تجهیز صنعت

تجهیز صنعت با بیش از دو دهه سابقه درخشان، یکی از شرکت های فعال در تامین تجهیزات و واردات قطعات صنعتی در حوزه تجهیزات برق و ابزار دقیق، اتوماسیون صنعتی، شیرآلات صنعتی و پایپینگی، تجهیزات آزمایشگاهی و آنالایزرهای شیمیایی، تجهیزات کالیبراسیون و تست و اندازه گیری پرتابل است.

این مجموعه با تکیه بر دانش مهندسی و پرسنل مجرب و آموزش دیده در سطوح بین المللی، دارا بودن ظرفیت ها و توانمندی های بالای فنی و اجرایی و همچنین ارتباطات گسترده با تولید کنندگان و تامین کنندگان مطرح در سرتاسر جهان، همواره سعی بر رفع موانع، حل مشکلات و کمک به صنعت کشور عزیزمان ایران را داشته است.