اتصالات دنده ای

اتصالات دنده ای چیست؟

اتصالات دنده ای یا رزوه ای (Threaded Fittings) یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین روش های اتصال در سیستم های لوله کشی هستند. این اتصالات با استفاده از رزوه های داخلی و خارجی، لوله ها و تجهیزات را به هم متصل می کنند و یک اتصال محکم و آب بندی شده ایجاد می کنند. این روش به دلیل سادگی و عدم نیاز به تجهیزات پیچیده، در پروژه های مختلف لوله کشی کاربرد دارد. اتصالات دنده ای عمدتاً برای لوله کشی های کوچک و متوسط با فشارهای پایین به کار می روند.

انواع اتصالات دنده ای

اتصالات دنده ای در انواع مختلفی تولید می شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده اند: 

زانویی (Elbow)  : برای تغییر جهت جریان لوله ها در زوایای ۹۰ درجه یا ۴۵ درجه استفاده می شود. انواع  زانویی 90درجه (LR) / زانویی 90درجه (SR) / زانویی 45 درجه / زانویی 180 درجه (LR) / زانویی 180 درجه (SR) دارند.

سه راهی (Tee)  : برای انشعاب گیری از لوله اصلی و ایجاد شاخه های جدید به کار می رود. انواع سه راهی هم اندازه (Equal Tee) / سه راهی کاهنده ( Reducing Tee ) دارند.

کوپلینگ (Coupling)  : برای اتصال مستقیم دو لوله استفاده می شود. انواع تبدیل کاهنده هم مرکز(Concentric Reducer) / تبدیل کاهنده غیر هم مرکز (Eccentric Reducer) دارند.

بوشن (Bushing)  : برای کاهش اندازه لوله و اتصال دو لوله با قطرهای مختلف به کار می رود. 

درپوش (Cap)  : برای مسدود کردن انتهای لوله ها استفاده می شود. 

دسته بندی دیگری از اتصالات دنده ای

1. اتصالات سیاه دنده ای: این نوع اتصالات برای انتقال و جابجایی آب، لوله های فاضلاب و پسماندها استفاده می شوند. مثال هایی از این اتصالات شامل تبدیل، سه راهی تبدیل، چهارراهی، مغزی، مهره ماسوره، سه راهی نود درجه و چهل و پنج درجه و انواع بوشن می باشند.
2. اتصالات پلی اتیلن دنده ای: این اتصالات برای اتصال لوله های فولادی به یکدیگر استفاده می شوند. مزایای این اتصالات شامل وزن سبک، قیمت مناسب، مقاومت و استحکام مناسب و صاف بودن سطح داخلی آنها می باشد.
3. اتصالات گالوانیزه دنده ای: این اتصالات برای لوله کشی های آب و فاضلاب در ساختمان ها استفاده می شوند. مزایای این اتصالات شامل مقاومت در برابر زنگ زدگی و عدم رسوب زدگی می باشد.

اتصالات رزوه ای

اتصالات رزوه ای (Threaded Fittings)  یکی از روش های متداول برای اتصال لوله ها و تجهیزات در صنایع مختلف، به ویژه در صنعت لوله کشی و پایپینگ، هستند. این اتصالات با استفاده از رزوه های (دنده های) داخلی و خارجی، لوله ها و قطعات را به یکدیگر متصل می کنند. در ادامه به بررسی کامل اتصالات رزوه ای می پردازیم:

تعریف اتصالات رزوه ای 

اتصالات رزوه ای به قطعاتی گفته می شود که با استفاده از رزوه های (دنده های) پیچ مانند، لوله ها و تجهیزات را به هم متصل می کنند. این رزوه ها ممکن است به صورت مخروطی (Tapered) یا مستقیم (Parallel) باشند و بر اساس استانداردهای مختلفی مانند NPT، BSPT یا BSPP تولید می شوند.

انواع اتصالات رزوه ای 

اتصالات رزوه ای در انواع مختلفی تولید می شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده اند: 

رزوه مخروطی (Tapered Thread):   این نوع رزوه به صورت مخروطی طراحی شده و با چرخش، باعث ایجاد آب بندی می شود. استاندارد NPT (مورد استفاده در آمریکا) و BSPT (مورد استفاده در اروپا و آسیا) از این نوع هستند. 

رزوه مستقیم (Parallel Thread):   این نوع رزوه به صورت مستقیم است و برای آب بندی نیاز به واشر یا مواد آب بندی مانند نوار تفلون دارد. استاندارد BSPP از این نوع است. 

اجزای اصلی اتصالات رزوه ای 

• رزوه داخلی (Female Thread): بخشی از اتصال که رزوه در داخل آن قرار دارد. 
• رزوه خارجی (Male Thread): بخشی از اتصال که رزوه در خارج آن قرار دارد. 
• مواد آب بندی: مانند نوار تفلون یا خمیر آب بندی که برای جلوگیری از نشتی استفاده می شود. 

 مزایای اتصالات دنده ای 

•  نصب آسان  : این اتصالات به راحتی و بدون نیاز به جوشکاری یا ابزارهای پیچیده نصب می شوند. 
•  هزینه کم  : هزینه نصب و نگهداری این اتصالات نسبت به روش های دیگر مانند جوشکاری کمتر است. 
• قابلیت تعویض و تعمیر آسان  : در صورت خرابی، قطعات به راحتی باز و جایگزین می شوند. 
•  تنوع در مواد و سایزها  : این اتصالات در مواد مختلفی مانند فولاد، چدن، برنج و پلاستیک و در سایزهای متنوع تولید می شوند. 

معایب اتصالات دنده ای 

• محدودیت در فشار و دما  : این اتصالات برای سیستم های با فشار و دمای بالا مناسب نیستند و ممکن است در اثر تغییرات دما دچار نشتی شوند. 
• کاهش ضخامت دیواره لوله  : فرآیند رزوه کاری باعث کاهش ضخامت دیواره لوله ها می شود که می تواند نقاط ضعف ساختاری ایجاد کند. 
• حساسیت به ارتعاشات  : در سیستم های دارای ارتعاش، اتصالات ممکن است شل شوند و عملکرد سیستم را مختل کنند. 

 کاربردهای اتصالات دنده ای 

اتصالات دنده ای در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، آب و فاضلاب، صنایع شیمیایی و سیستم های آبرسانی خانگی و تجاری استفاده می شوند. این اتصالات به ویژه در سیستم های با فشار پایین و متوسط و در محیط هایی که نیاز به نصب و نگهداری آسان دارند، بسیار مفید هستند. 

مقایسه اتصالات دنده ای با سایر روش های اتصال 

–   اتصالات جوشی  : اتصالات جوشی برای سیستم های با فشار و دمای بالا مناسب تر هستند، اما نیاز به تخصص و تجهیزات خاصی دارند و تعمیرات در آن ها دشوار است. 

–   اتصالات فلنجی  : این اتصالات برای سیستم های با قطر بالا و فشار زیاد مناسب تر هستند، اما هزینه نصب و نگهداری آن ها بیشتر است. 

–   اتصالات شیاردار (Grooved)  : این اتصالات نصب و نگهداری آسان تری دارند، اما برای سیستم های با فشار و دمای بالا مناسب نیستند. 

استانداردهای اتصالات رزوه ای 

اتصالات دنده ای بر اساس استانداردهایی مانند NPT (National Pipe Thread) و BSPT (British Standard Pipe Tapered) تولید می شوند.

•  NPT (National Pipe Thread): استاندارد آمریکایی برای رزوه های مخروطی. 
• BSPT (British Standard Pipe Tapered): استاندارد اروپایی برای رزوه های مخروطی. 
• BSPP (British Standard Pipe Parallel): استاندارد اروپایی برای رزوه های مستقیم. 

مواد مورد استفاده در این اتصالات شامل فولاد، چدن، برنج و پلاستیک است که هر کدام برای شرایط عملیاتی خاصی مناسب هستند. 

اتصالات با توجه به نوع اتصال در سیستم لوله کشی

 به سه نوع اصلی به شرح ذیل تقسیم میشوند:

1. اتصالات لب جوش (BW)که ابعاد و تلرنس آنها با توجه به استاندارد طراحی ساختار مطابق با  ASME B16.9و در برخی موارد با خوردگی کم بر اساس MSS SP43 میباشد.
2. اتصالات سوکت ولد (SW) که در کلاس های 3000-6000-9000 بر اساس استاندارد طراحی ASME B16.11 تولید میگردند.
3.  اتصالات رزوه ای (THD) که در کلاس های 2000-3000 و6000  بر اساس استانداردASME B16.11 طراحی و تعریف میشوند.

مزایای اتصالات لب جوش

یک سیستم لوله کشی صنعتی با اتصالات لب جوش دارای برخی مزایای ذاتی نظیر موارد زیر میباشد:

• جوش دادن اتصالات به خط لوله به معنای جلوگیری همیشگی از نشت است.
• پیوستگی ساختار فلزی بین اتصالات و خط لوله سبب افزایش میزان کشش مقاومتی سیستم لوله کشی میگردد.
• سطح اتصال صاف در داخل خط لوله و اتصالات مربوطه باعث افت فشار کمتر ، کاهش درهم ریختگی جریان سیال و کاهش خورندگی ناشی از فعالیت خوردگی شیمیایی و همچنین سایشی میشود.
• در حالتی که سیستم لوله کشی به صورت جوشی باشد حداقل فضای مورد نیاز کاربرد دارد.

پخ زنی اتصالات لب جوش (Beveling)

انتهای اتصالات لب جوش جهت جوشکاری پخ زده میشود، شکل این پخ متناسب با ضخامت متفاوت خواهد بود.

استاندارد B16.2SASME  نحوه آماده سازی و پخ زنی اتصالات لب جوش را فراهم آورده است.

این استاندارد کلیه ملزومات برای شکل دهی خارجی ، داخلی ، ابعاد و تلرانس ابعادی مجاز برای پخ زنی را ارائه میکند.

جوش دادن پخ و نیازهای استانداردی ترکیبی با برخی استانداردهای دیگر نظیر ASME B16.9 برای اتصالات و ASME B16.5 وB16.34 میباشد.

متریال و عملکرد

رایج ترین و پرکاربردترین متریال های مورد استفاده جهت ساخت اتصالات شامل کربن استیل ، استنلس استیل ، آلومینیوم ، مس ، لاستیک و انواع پلیمرها میباشند.

بعلاوه اتصالات نیز همانند لوله ها ممکن است از داخل یا خارج و یا هر دو سطح با توجه به کاربرد و سرویس عملیاتی مورد نظر پوشش دهی گردند.

متریال اتصالات به طور معمول بر اساس متریال لوله انتخاب میگردد و در بساری موارد معادل و منطبق با متریال لوله میباشد.

اتصالات دنده ای و رزوه ای به دلیل سادگی، هزینه کم و قابلیت نصب آسان، گزینه ای محبوب در صنعت لوله کشی هستند. با این حال، محدودیت هایی مانند مقاومت کم در برابر فشار و دمای بالا و حساسیت به ارتعاشات، استفاده از آن ها را به سیستم های با فشار و دمای پایین محدود می کند. انتخاب نوع مناسب اتصال بستگی به نیازهای سیستم و شرایط کاری دارد. 

قیمت اتصالات دنده ای

تجهیز صنعت نمایندگی فروش اتصالات دنده ای ایرانی و خارجی از جنس استنلس استیل و کربن استیل در سایز و رده های مختلف انواع  زانو ، سه راه ، تبدیل، گپ، بوشن، نیپل، تردولت، ولدولت، ساکولت و …. در مدل های دنده ای، ساکت، لب جوش و … در کلاس های مختلف  از برند های اروپای غربی و شرقی, ژاپنی, آمریکایی, چینی, روسی, برزیلی و ایرانی … .

جهت مشاوره خرید و استعلام قیمت با کارشناسان تجهیزصنعت تماس حاصل فرمائید.

اتصالات آلیاژی / اتصالات استیل / اتصالات جوشی / اتصالات وکیوم / اتصالات فشار قوی