شیر سه راهه موتوری

شیر سه راهه موتوری یکی از انواع شیرآلات صنعتی میباشد که دارای عملگر موتوری (اکچویتور الکتریکی) میباشد. و با اعمال نیروی برق عمل خواهد کرد. این شیر مقدار جریان سیال فرآیندی شامل آب، بخار، روغن و … را کنترل می کند.

اگر هدف کنترل بصورت تدریجی و با دقت بالایی باشد، استفاده از شیر سه راهه موتوری نوع گلوب (Globe Valve) پیشنهاد میشود. از طرفی اگر سایز لوله ها بزرگتر از “6 باشد و تنها قطع و وصل مسیر جریان مورد نظر باشد، استفاده از شیر سه راهی موتوری نوع پروانه ای (Butterfly Valve) توصیه میگردد.

شیر سه راهه موتوری بیشتر برای سیستم های گرمایش و سرمایش آب و در جاهایی که چرخه آب گرم و رادیاتورها وجود دارند استفاده می شود.

شیر سه راهه کنترل موتوری شامل یک بدنه و یک عملگر الکتریکی (actuator) میباشد که قابلیت کنترل و قطع و وصل مسیر جریان سیال را خواهد داشت.این کنترل بر مبنای سیگنالی است که از سیستم کنترل یا یک کنترلر در فرآیند دریافت می شود.

شیر سه راهه موتوری عنصری نهایی در لوپ کنترل است و نقش مهم و اساسی در یک صنعت فرایندی ایفا می کند .

انواع شیر سه راهه موتوری

این شیر دارای عملکرد های مختلفی در سیستم های فرآیندی میباشد که در ادامه این مطلب به معرفی آنها میپردازیم:

شیر سه راهه مخلوط کننده جریان

این شیر دو جریان سیال را با یکدیگر ترکیب (mixing) می کند و یک جریان از شیر خارج خواهد شد. برای مثال جهت کاهش دمای آب سیستم، آب گرم ورودی و آب سرد را با هم ترکیب میشوند و آب با درجه حرارت پایین تر به عنوان خروجی از شیر خارج خواهد شد.

شیر سه راهه موتوری تقسیم کننده جریان

در این شیر سه راهه، جریان سیال از یک طرف وارد شده و با نسبت مشخصی تقسیم و از دو طرف دیگر خارج خواهد شد. نسبت تقسیم جریان به سایز دهانه ورودی و خروجی شیر بستگی خواهد داشت.

شیر سه راهه موتوری تغییر دهنده مسیر جریان

عملکرد شیر سه راهه موتوری به نحوی است که جهت جریان سیال در این شیر تغییر پیدا خواهد کرد.

اجزای داخلی شیر سه راهه موتوری

ساختمان داخلی این شیرها به یک واشر آب بندی مجهز است تا آبی که به سمت مورد نظر جریان می یابد به طرف دیگر راه نداشته باشد.به چنین شیری با یک گردان واشردار شیر سه راهه با آب بندی مثبت می گویند.

اگر نفوذ جریان آب به سمت مورد نظر باعث بروز مشکلی نشود از چنین واشری صرف نظر می شود. این وضعیت باعث می شود بیشتر جریان آب به سمت مورد نظر یرود و بخش کوچکی از آن به سمت دیگر جاری شود. =به چنین شیر بدون واشری شیر سه راهه با آب بندی منفی می گویند.

کاربرد های شیر سه راهه موتوری

از کاربردهای شیرهای سه راهه موتوری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل هوا (سرد و گرم)
• چیلرها
• دیگ بخار یا بویلرها
• فن کوئل ها و سیستم های برودتی و گرمایشی

نکات مهم در خرید شیر سه راهه موتوری

1- یکی از مهمترین پارامترها و نکاتی که در هنگام خرید شیر سه راهه موتوری باید به آن توجه کرد، مقدار کورس شیر یا valve stroke میباشد. چرا که هر چه طول شفت شیر بیشتر باشد، کنترل کردن شیر با دقت بالاتری به خصوص در نقاط ابتدا و انتهای حرکت شفت انجام خواهد شد.

شیرهای چند راهه که دارای کورس بیشتری هستند دارای دقت ها بالاتری در کنترل سیال فرآیندی میباشند و همچنین دارای قیمت های بالاتری نیز هستند.

2- انتخاب ضریب عبوری شیر (Kv)  مناسب یکی دیگر از فاکتورهای مهم در خرید شیر سه راهه موتوری می باشد. این ضریب باید با توجه به مقدار گذر کویل و مقدار افت فشار کویل محاسبه شود.

3- نوع شیر سه راهه ای که قصد خرید آن را داریم از این نظر که برای آب به چه درجه حرارتی مورد استفاده میباشد نیز باید مد نظر قرار گیرد. به همین جهت دمای آب یا سیال فرآیندی باید مشخص باشد. 

4- عملکرد عموم شیرهای چند راهه موتوری به دلیل موتور الکتریکی و نوع عملکرد آن تدریجی میباشد. اما در عین حال ممکن است باتوجه به نیاز در یک فرآیند، عملکرد قطع و صل سریع یا (ON/OFF) مورد نیاز باشد. که در این صورت برای خرید شیر سه راهه موتوری عملکر شیر نیز باید مورد بررسی قرار گید.

قیمت شیر سه راهه موتوری

1- پارامترهای فراوانی در تعیین قیمت یک شیر سه راهه موتوری تاثیرگذار هستند. شاید بتوان گفت متریال بدنه شیر که از چه مریالی میباشد یکی از مهمترین عوامل در قیمت شیر میباشد. شیر های سه راهه موتوری با بدنه برنجی دارای قیمت پایین تری نسبت به شیر های بدنه استیل یا فولادی میباشند. از طرفی قابلیت تحمل دما و فشار در شیر های با بدنه استیل بسیار بالاتر از شیر های با بدنه برنجی میباشد.

2- سایز شیر یکی دیگر از پارامترهای تعیین کننده در قیمت شیر سه راهه موتوری میباشد. شیر های با سایز های بزرگ دارای قیمت بالاتری میباشند.

3- نوع عملگر و گشتاوری که تولید میکند، و همچنین مقدار انرژی تغذیه یا ولتاژ کاری اکچویتور نیز در تعیین قیمت یک شیر سه راهه موتوری تاثیر گذار خواهد بود.