اتصالات ابزار دقیق

اتصالات ابزار دقیق (instrument Fitting) از انواع اتصالات مکانیکی می باشند که جهت نظارت، انتقال و کنترل جریان، فشار و دمای سیالات در صنایع فرآیندی مورد استفاده قرار می گیرند.
این قطعات در طیف گسترده ای از صنایع برای اتصال لوله، تغییر جهت جریان سیالات، تغییر سایز لوله، کور کردن یکی از شاخه های لوله و ایجاد انشعاب برای مسیرهای بیشتر عبور سیالات کاربرد دارند. اتصالات ابزار دقیق معمولا از متریال استنلس استیل، استیل، آلومنیومی و برنجی تولید می شوند.

از مزایای استفاده از اتصالات ابزار دقیق میتوان به سهولت نصب، کاهش هزینه ها، قابلیت تعویض، مقاومت آنها در برابر دما و فشارهای بالا استفاده نمود. در ادامه به معرفی انواع اتصالات ابزار دقیق از جمله اتصال جوشی، فلنجی، فشاری و رزوه ای می پردازیم.

اتصالات جوشی (Weld)

اتصالات جوشی متداول ترین و پرکاربردترین نوع اتصال پایپینگی می باشند اما در حوزه ابزاز دقیق با توجه به نیاز تعمیر، جداسازی و کالیبراسیون تجهیزات ابزار دقیق کاربرد زیادی ندارد.
انواع اتصالات جوشی از نظر نوع متریال لوله و الکترود جوش در سیستم های پایپینگ به شرح زیر می باشد:

  • اتصالات پلی اتیلن در شبکه‌های فاضلاب پلی اتیلن
  • اتصالات پلی پروپیلن (PP)
  • جوش نقره
  • اتصالات چدنی و سربی
  • نوع خاصی از اتصالات در صنایع فلزات رنگین
  • اتصالات گاز
  • اتصالات جوشی گاز

اتصالات Weld به دو مدل بدون درز (مانسیمان) و درز دار ساخته می شوند. اتصالات درزدار مناسب سیستم های لوله کشی ساختمانی یا بطور کلی خطوط لوله کم فشار می باشند. اما اتصالات بدون درز یا مانیسمان مناسب کاربردهای صنعتی و شرایط دما و فشاری بالا مانند پالایشگاه ها، پتروشیمی ها می باشند.

ساخت اتصالات جوشی برای سرویس های کم فشار بر اساس استاندارد ASME B16.9 و برای سرویس های فشار بالا مطابق با استاندارد ASME B16.31  می باشد. در این استانداردها تمامی ابعاد شامل قطر و ضخامت اتصالات مشخص می شوند.

اتصالات جوشی در مقایسه با اتصالات فلنجی یا رزوه ای دارای مزایای بسیار زیادی از جمله ایمنی بالا، عدم نشتی، هزینه نصب کمتر،نصب آسان و متریال مرغوب می باشند.

اتصالات رزوه ای (Thread)

 اتصالات رزوه ای یا TRD به عنوان قدیمی ترین روش اتصال در طیف گسترده ای از صنایع مورد استفاده قرار می گیرند. اتصالان دنده ای یا رزوه ای در کلاس های فشاری 2000، 3000، 6000 و سایزهای متنوع از 1/4 تا 4 اینچ تولید می شوند.
نحوه ساخت اتصالات رزوه ای به صورت فورج (FORGE) است. در واقع ابتدا قطعه به صورت تو پر تولید و سپس محل عبور سیال در داخل آن به روش تراشکاری ایجاد می شود.

 اتصالات دنده ای مطابق با استاندارد ASME B16.11 و استانداردهای متریالی ASTM A105 برای کربن استیل، استنلس استیل ASTM A182 و فولاد آلیاژی ASTM A182 ساخته می شوند.

اتصالات رزوه ای بر اساس نوع کاربرد و ساختار انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

  •  کانکتورBulkhead Connector
  • سه راهه Equal Tee
  • سه راهه Unequal Tee
  • یونیونEqual Union
  • یونیون Bulkhead Union
  • چهار راهه Equal Union Cross
  • زانویی Male/ Female Elbow
  • درپوش لوله Tube Cap
  • پلاگ لوله Tube Plug
  • سه راهه Male/ Female Branch Tee

انواع خاصی از اتصالات دنده ای در خطوط  سیالات وجود دارد که به اتصالات NPT شناخته می شوند. روزه های اتصال NPT با زاویه 60 درجه و مخروطی آن با زاویه 1.78 درجه می باشد. قبل از بستن یک اتصال NPT در نظر داشته باشید که برای اطمینان از آب بندی مناسب، حتما باید از نوار تفلن یا pipe Dope  مایع استفاده نمود.

اتصالات فلنجی (Flange)

فلنج ها یکی از معروف ترین و پر کاربردترین نوع اتصالات صنعتی می باشند که برای اتصال لوله ها به یکدیگر یا به سایر تجهیزات از جمله پمپ، شیر و غیره به کار می روند.
این نوع اتصالات از یک دیسک دایره ای شکل به همراه چندین سوراخ برای اتصال تشکیل می شوند. فلنج ها به سه روش فورج (FORGE)، ریخته گری (CAST) و تراشکاری ورق فلزی تولید می شوند.

فلنج های فورج با متریال استنلس استیل به دلیل تحمل دما و فشار بالا مناسب کاربرد در صنایع فرآیندی از قبیل نفت و گاز، پتروشیمی و غیره می باشند. انواع اتصالات فلنجی بر اساس نحوه اتصال و آب بندی به شرح زیر می باشد:

  • فلنج با سطح صاف (FLAT FACE FLANGE)
  • فلنج با سطح برآمده (RAISED FACE FLANGE)
  • فلنج RTJ رینگی (RING TYPE JOINT FLANGE)
  • فلنج رزوه ای (THREADED FLANGE)
  • فلنج کور (BLIND FLANGE)
  • فلنج لپ جوینت (LAP JOINT FLANGE)
  • فلنج اوریفیس (ORIFICE FLANGE)
  • فلنج ساکت ولد (SOCKET WELD FLANGE)
  • فلنج اسلیپون (SLIP ON FLANGE)

نحوه اتصال فلنج به سایر تجهیزات از طریق جوشکاری یا پیچ و مهره می باشد. همچنین اتصالات فلنجی در قابلیت های تحمل فشار و  ابعاد متنوعی طراحی و تولید می شوند.
در واقع کلاس کاری فلنج حداکثر میزان تحمل فشاری فلنج را بیان می کند. در نظر داشته باشید هر میزان کلاس فلنج بیشتر باشد مقاومت آن در برابر دما و فشارهای بالا بیشتر است. از مزایای اتصالات فلنجی میتوان به نصب آسان، قابلیت کارکرد در دما و فشارهای بالا و ایمنی بالا اشاره نمود.

اتصالات فشاری (Compression)

اتصالات فشاری یا Compression Fittings نوعی دیگر از اتصالات ابزار دقیق می باشند که جهت اتصال لوله ها و سایر تجهیزات در خطوط پر فشار به کار می روند.
اتصالات Compression از متریال استنلس استیل (فولاد ضد زنگ) برای تحمل دما و فشارهای بالا در صنایع فرآیندی گوناگونی نظیر نفت و گاز، پتروشیمی، صنایع غذایی و غیره مورد استفاده قرار می گیرند. از مزایای اتصالات فشاری میتوان به قابلیت نصب آسان، دوام و مقاومت بالا، آب بندی محکم و بدون نشتی اشاره کرد.